Jedan od bisera Srbije, Vlasinsko jezero, nalazi se na oko 1213 metara nadmorske visine i predstavlja nesvakidašnju oazu - turističku destinaciju - jedinstven raj za odmor i relaksaciju. Epiteti “iskonska lepota” i “nedirnute priroda” dobijaju svoj puni smisao tek na ovom dragulju jugoistočne Srbije, a plivajuća ostrva treseta predstavljaju jedinstven fenomen i pravi raritet u Evropi, pa i čitavom svetu.

Vlasinsko jezero nalazi se u jugoistočnoj Srbiji, na teritoriji opštine Surdulica, udaljeno 30 km od doline Južne Morave ka zapadu i od jugoslovensko-bugarske granice ka jugu. Prostirući se na površini od oko 16 kvadratnih kilometara (zavisno od variranja vodostaja) najviše je veštačko jezero i jedno od najvećih u Srbiji. Jezero se nalazi na 30 km od auto-puta Niš-Makedonija, 59 km severno od Vranja, 75 km južno od Leskovca i 360 km od Beograda. Na Vlasinsko jezero iz pravca zapada dolazi se magistralnim putnim pravcem M1-13, Vladičin Han-Surdulica-Vlasina, iz pravca severa regionalnim putem P122 Bosilgrad-Vlasina.

Zbog blizine auto-puta, najčešće se koristi pravac preko Surdulice, jer je i bezbedniji od ostalih, naročito u rano prolece i kasnu jesen (zbog kasnog ali naglog otapanja snega i potencijalno opasnih bujičnih nanosa u dolini reke Vlasine, na putu Vlasotince-Crna Trava-Vlasina.

Iako deluje kao da je prirodno, Vlasinsko jezero to nije, već je veštačko, akumulaciono jezero. Stvoreno je 1949. godine podizanjem brane na reci Vlasini. Izgradnja brane trajala je od 1946. do 1949. godine na položaju nekadašnjeg Vlasinskog blata. Jezero je počelo da se puni 9. aprila 1949. godine, da bi 1954. dostiglo puni kapacitet od 165 miliona kubnih metara vode.

Dužina Vlasinskog jezera je do 12 kilometara, maksimalne širine do 3,5 km (zavisno od vodostaja, koji na Vlasini može znatno da varira), a dubine negde i do 35 metara - opet zavisno od vodostaja. Jezero ima dva ostrva - Stratoriju i Dugi del. Stratorija je bila ostrvo i u Vlasinskom blatu, dok je ostrvo Dugi del bilo poluostrvo pre izgradnje brane.

Vlasinsko jezero je drugo je po veličini u Srbiji. Nastalo je na mestu gde se nekada prostirala Vlasinska tresava, poznata i kao Vlasinsko blato. Zbog nagomilanog treseta i blata nastalog spiranjem rečnih tokova, na taj način je u kanjonu dugom dvadesetak kilometara stvorena močvara (na pojedinim mestima bila je ispunjena i živim peskom), sa ševarom, trskom i, tek mestimično, vodenim površinama. Iz te močvare je isticala reka Vlasina.

Zaštitni znak Vlasinskog jezera su ploveća tresetna ostrva, fenomen jedinstven u ovom delu sveta. Nastala su nakon punjenja jezera, tako što su se dugo godina taloženi ostaci raznih biljaka (iz tadašnjeg Vlasinskog blata) podigli na površinu novonastalog jezera. Njih vetar i struje nose jezerom, kada nivo vode poraste pa ih odsidri od obale.

Tresetna ostrva su obrasla raznom brojnom i bujnom vegetacijom, a na njima se nalazi i Rosulja, tzv. trava „mesožderka" koja guta insekte. Tresetno ostrvo “Mobi Dik” je najveće među njima, širina iznosi oko 250, a dužina čak 400 metara. Ono je jedinstveno i po tome što se na njemu nalaze zajednice maljave breze i tresavske vrbe.

Naročito stradaju tresetna ostrva koja su vezana za obalu, odnosno koje vetar nasuče. Najčešće ih koriste ribolovci koji otvaraju ribarska okna, gazi se i često pali tresavska vegetacija, seku šibljaci, baca se razni otpad. Na tresetnim ostrvima uz obalu, zbog česte varijacije u nivou jezerske vode (koja ide i do 15 metara), sama vegetacija suočena je sa nedostatkom vode, što dovodi do sušenja. Ukupna površina svih tresetnih ostrva na Vlasinskom jezeru, prema skorašnjim stručnim podacima, iznosi od 8 do 10 hektara, što je višestruko manje u odnosu na period šezdesetih godina prošloga veka.

Boja vode varira od sivo plave pored obale, do zatvoreno plave na sredini jezera, a sa zelenim priobalnim površinama daje poseban kolorit vlasinskom pejzažu.

Vlasinsko jezero oivičava zatalasana visoravan u vidu prostranog zelenog ćilima prošaranog cvetnim livadama, zelenim pašnjacima i bujnim šumama, koje kriju raznovrstan biljni i životinjski svet, dok jezero nadvisuju planinski masivi, na čijim padinama je grupisano nekoliko vlasinskih naselja, između kojih žubore bistri potoci i teku rečice kroz šumovite krajolike. Ceo prostor Vlasinske visoravni, sa svim svojim specifičnim karakteristikama, stvara posebnu mikroklimu, oivičenu planinama Vardenik, Strešer i Čemernik. Blagotvorno delovanje takve mikroklime učinilo je da Vlasinsko jezero postane stecište koje posećuju brojni turisti iz zemlje i sveta, i sportisti zbog visinskih priprema. Jezero posećuju i ribolovci, i zbog pecanja ali i zbog odmora i rekreacije, jer su cene smeštaja i vrhunske domaće hrane više nego pristupačne. (Klikni na plavi link - mapa Vlasinskog jezara pokazuje gde je hotel, ribarsku kamp... Ponovnim klikom na mapu još je uvećavate!)

Prvo poribljavanje Vlasinskog jezera izvršeno je u proleće 1953. godine, kada je u novoformirano jezero pušteno oko 500.000 primeraka pastrmki donete iz Ohridskog jezera. Jezero je poribljavano i šaranima, uz koje su se prošvercovali i bandari, bodorke, karaši i klenovi. Amuri, koji su osamdesetih godina ubačeni u jezero kako bi se izborili sa bujnom podvodnom vegetacijom, dostigli su pozamašne gabarite i postali su jedan od simbola Vlasinskog jezera. Nažalost, zbog nesportskog ribolova i krivolova, pastrmka je postala retkost, ali je sve više bandara (grgeča) i, posebno mnogo, klenova. I to krupnih (primerci i do dva kilograma), pa je danas Vlasinsko jezero postalo pravo carstvo klenova. Uz toliku populaciju klena verovatno će i som napredovati, jer i njega ima u Vlasinskom jezeru.

Zbog svih tih odlika, čitavo područje je svojevrstan park prirode, a zbog tresetnih ostrva koja guraju vetrovi Vlasinsko jezero je i zanimljiv svetski rariret. Sačuvajmo ovaj jedinstven biser, pravi dragulj Srbije - tamo gde ostrva jedre vodom!

Zabranjeno je kopiranje i reprodukovanje tekstova sa portala http://www.trofej.info/